Nieruchomości: Sąd Najwyższy potwierdza prawo obligatariusza do dochodzenia zaspokojenia z hipoteki z pominięciem administratora hipoteki

Sąd Najwyższy podjął uchwałę w dniu 27 lutego 2020 r., w której stwierdził, że obligatariuszowi przysługuje legitymacja do dochodzenia od dłużnika rzeczowego zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą roszczenia z obligacji wyemitowanych na podstawie ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 ze zm.).

Uchwała Sądu Najwyższego została podjęta na kanwie sprawy, w której jeden z obligatariuszy obligacji wyemitowanych na gruncie poprzedniej ustawy o obligacjach z 29 czerwca 1995 r., dochodził zaspokojenia roszczenia o wykup obligacji od dłużnika rzeczowego, który ustanowił hipotekę na zabezpieczenie zobowiązań emitenta. W związku z wielością obligatariuszy zabezpieczonych jedną hipoteką, ustanowiony został administrator hipoteki.

W toku postępowania sąd apelacyjny powziął poważne wątpliwości co do tego, czy obligatariuszowi przysługuje uprawnienie do dochodzenia od dłużnika rzeczowego wierzytelności wynikającej z obligacji zabezpieczonych hipoteką, czy też takie uprawnienie przysługuje wyłącznie administratorowi hipoteki, i przedstawił to zagadnienie Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia.

Podejmując uchwałę Sąd Najwyższy rozstrzygnął sprawę na korzyść obligatariusza, przyznając mu legitymację procesową do dochodzenia zaspokojenia od dłużnika rzeczowego z pominięciem administratora hipoteki. Argumentując swoje stanowisko Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że:

1. ustawa o obligacjach z 1995 r. nie zastrzegała wprost wyłączności administratora hipoteki do realizacji uprawnień wynikających z hipoteki,
2. pozycja administratora hipoteki wykazuje pewne podobieństwa do pozycji wykonawcy testamentu, który również działa w imieniu własnym, lecz na rzecz osób trzecich (spadkobierców) we wszystkich sprawach wynikających z zarządu spadkiem – nie pozbawia to jednak spadkobierców własnej legitymacji procesowej czynnej i biernej;
3. celem wprowadzenia do ustawy o obligacjach instytucji administratora hipoteki było wzmocnienie ochrony interesów obligatariuszy,
4. przepisy ustawy o obligacjach nie zapewniają gwarancji należytej ochrony interesów obligatariuszy przez administratora hipoteki, przede wszystkim ze względu na pozostawienie wyboru administratora emitentowi oraz pozbawienie obligatariuszy możliwości zmiany osoby administratora, nawet w razie nienależytego wykonywania obowiązków.

Z powyższych względów, zdanie Sądu Najwyższego, należy przyznać  prawo dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką przez samych obligatariuszy, z pominięciem administratora hipoteki. 

Uchwała Sąd Najwyższego ma doniosłe znaczenie w praktyce obrotu. Rozstrzyga bowiem dotychczasowe wątpliwości, co do możliwości egzekwowania praw obligatariuszy jako wierzycieli hipotecznych w razie odmowy wykupu obligacji przez emitenta. W sytuacji, gdy hipoteka stanowi jedyne wartościowe zabezpieczenie roszczenia o wykupu, możliwość wystąpienia z pozwem bezpośrednio przez obligatariusza, bez konieczności współpracy z administratorem hipoteki, może istotnie ułatwić uzyskanie zaspokojenie roszczeń o wykup.

Chcesz wiedzieć więcej na temat obligacji oraz zabezpieczeń hipotecznych? Skontaktuj się z nami.