Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej – ważna ustawa dla firm rodzinnych!

Dnia 25 listopada 2018 r. weszła w życie nowa ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Nowy akt reguluje kwestię zasad jakim podlegać będzie tymczasowy zarząd przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy.

Już w pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że zakres zastosowania ustawy obejmuje wyłącznie przedsiębiorców prowadzących działalność we własnym imieniu na podstawie wpisu do CEIDG, a zatem będą to:

• osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych, prowadzące działalność we własnym imieniu i na własny rachunek, która to działalność zarobkowa wykonywana jest w sposób zorganizowany,
• wspólnicy spółki cywilnej jeśli spełnią powyższe wymagania,

Co podlega sukcesji?

Przedsiębiorstwem, które podlega spadkobraniu w rozumieniu ustawy jest zespół składników materialnych (np. pojazdy) i niematerialnych (np. znaki towarowe), które w chwili śmierci przedsiębiorcy były przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej oraz stanowiły mienie przedsiębiorcy, w tym składniki majątkowe przedsiębiorcy i jego małżonka (jeśli służyły do wykonywania działalności), a także udziały przedsiębiorcy w majątku wspólnym spółki cywilnej. W skład mienia przedsiębiorstwa, w niektórych przypadkach, będą wchodzić także składniki materialne i niematerialne nabyte przez zarządcę sukcesyjnego.

Kto jest spadkobiercą?

W nowym akcie, prawodawca zastosował rozwiązania analogiczne do tych już funkcjonujących w polskim prawie spadkowym. Właścicielami przedsiębiorstwa w spadku, będą przede wszystkim osoby, które znajdują się w kręgu spadkobierców zmarłego przedsiębiorcy, np. dzieci, małżonek, rodzice. W zakresie spadkobrania, prawodawca wyróżnił spadkobranie w oparciu o:

• prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
• zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• europejskie poświadczenie spadkowe,
• powołanie do spadku z mocy ustawy albo testamentu lub zapisu windykacyjnego.

Czym jest zarząd sukcesyjny?

Co do zasady, zarząd sukcesyjny jest formą tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem, po śmierci przedsiębiorcy, przez osobę fizyczną, która cieszy się szczególnym zaufaniem tego przedsiębiorcy. Osoba taka ma przede wszystkim prowadzić to przedsiębiorstwo do czasu załatwienia formalności spadkowych przez rodzinę. Nowa ustawa ma pozwolić na uniknięcie „śmierci” przedsiębiorstwa wraz ze śmiercią przedsiębiorcy, a także umożliwić płynne prowadzenie dalszej działalności, aby w konsekwencji działalność tak mogła być przejęta przez spadkobierców, celem stworzenia wielopokoleniowych firm rodzinnych.

Kto może być zarządcą?

Zgodnie z treścią art. 8 ustawy na zarządcę sukcesyjnego może być powołana tylko jedna osoba fizyczna (prawodawca wykluczył zatem osoby prawne, a także zarząd wieloosobowy), która ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz wobec której nie orzeczono zakazu prowadzenia działalności gospodarczej (art. 373 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe) lub środka karnego albo zabezpieczającego w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, jeśli środek ten przewidywał działalność tożsamą do tej wykonywanej przez zmarłego przedsiębiorcę lub dotyczył działalności w zakresie zarządu majątkiem. Należy pamiętać, iż zarządca musi wyrazić zgodę na powołanie do pełnienia tej funkcji, zaś zarząd musi zostać wpisany do rejestru CEIDG. Brak spełnienia wszystkich przesłanek uniemożliwia powołanie danej osoby na zarządcę.

Zarząd tymczasowy może być powołany przez samego przedsiębiorcę poprzez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzeżenie, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Natomiast jeśli, zarząd nie zostanie ustanowiony w sposób  opisany powyżej, po śmierci przedsiębiorcy, uprawnionym do powołania zarządcy będzie przede wszystkim właściciel przedsiębiorstwa (a zatem spadkobierca ustawowy, testamentowy, małżonek któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, etc.), na zasadach określonych w ustawie.

Nowy akt dość kompleksowo reguluje instytucje zarządu sukcesyjnego, w tym także zasady postępowania w przypadku niewyznaczenia zarządcy. Ustawa poza zasadami wykonywania zarządu, jego wygaśnięcia lub odwołania, reguluje także stosunki między zarządcą a właścicielami, problematykę przedsiębiorstwa, które prowadziło działalność regulowaną, kwestię zarządu w przypadku śmierci wspólnika spółki cywilnej, a także problematykę zobowiązań podatkowych w okresie funkcjonowania zarządu sukcesyjnego.

Nowa ustawa wprowadza zmiany w 64 innych aktach prawnych a także uchyla 12 rozporządzeń w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Z uwagi  na kompleksowość nowej ustawy, w najbliższej przyszłości można spodziewać się pojawiania się praktycznych problemów z wprowadzaniem zarządu sukcesyjnego. Zapraszamy do kontaktu  z Kancelarią, która w ramach kompleksowej obsługi przedsiębiorców oferuje także pomoc prawną w zakresie stosowania nowej ustawy.